လက္ပံေတာင္း ေၾကးနီစီမံကိန္း (ဓာတ္ပံု- မန္းသားေလး / ဧရာဝတီ)
ျမန္မာျပည္ အလယ္ပိုင္းတြင္ ျဖစ္ပြားေနသည့္ လက္ပံေတာင္းေတာင္ ပဋိပကၡႏွင့္
အလားတူစြာ တိုင္းရင္းသား ေဒသမ်ားတြင္လည္း သယံဇာတ ထုတ္ယူသံုးစြဲမႈႏွင့္
ပတ္သက္၍ ျပႆနာမ်ား ႀကံဳေတြ႔ရမည္ေလာ ဆိုသည့္အခ်က္မွာ စိုးရိမ္ပူပင္စရာ
ျဖစ္လာေၾကာင္း တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္မ်ားက တညီတညြတ္တည္း ေျပာဆိုၾကသည္။ဖြ႔ံၿဖိဳးေရးစီမံကိန္းမ်ားႏွင့္ စီးပြားေရး ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏံွမႈမ်ားကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္မည္ဆိုလွ်င္ ေဒသခံမ်ား၏ လူေနမႈဘ၀မ်ားႏွင့္ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ ပ်က္စီးဆံုးရႈံးမႈမ်ားကို ထည့္သြင္း မစဥ္းစားပါက ကခ်င္ျပည္နယ္ရွိ ျမစ္ဆံု စီမံကိန္းႏွင့္ လက္ပံေတာင္းေတာင္ ေၾကးနီစီမံကိန္းကဲ့သို႔ ပဋိပကၡမ်ား ထပ္မံျဖစ္ပြားမည္ကို စိုးရိမ္ေၾကာင္း ကခ်င္ တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္ ေဒါက္တာ တူးဂ်ာက ေျပာသည္။
သူက “လက္ပံေတာင္းေတာင္ ကိစၥမ်ိဳးဟာ တိုင္းရင္းသား ေဒသေတြအတြက္လည္း စိတ္ပူစရာပဲ။ စီမံကိန္းေတြကို လူမသိ၊ သူမသိ တဖက္သတ္ လုပ္ၿပီးေတာ့မွ ျပည္သူလူထု အက်ိဳးစီးပြားနဲ႔ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ ထိခိုက္တာေတြ ျဖစ္လာေတာ့ ဒီလိုကန္႔ကြက္တာ၊ ဆႏၵျပတာေတြ ျဖစ္လာတာေပါ့” ဟု ေျပာသည္။
တ႐ုတ္စီးပြားေရး လုပ္ငန္းရွင္မ်ားႏွင့္ အစိုးရတို႔ ပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္သည့္ ဧရာ၀တီ ျမစ္ဆံုေရကာတာ စီမံကိန္းသည္ ကခ်င္ေဒသခံမ်ားႏွင့္ ဧရာ၀တီျမစ္ေၾကာင္းတေလွ်ာက္ ေနထိုင္သူမ်ား၏ လူေနမႈဘ၀ႏွင့္ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ ဆိုးက်ိဳးမ်ား ျဖစ္ပြားေစႏိုင္သျဖင့္ ကန္႔ကြက္သံမ်ား ဆူဆူညံညံ ျဖစ္ခဲ့သည္။
လူထုက လက္မွတ္ေရးထိုး ကန္႔ကြက္ၾကသည္အထိ ေရခ်ိန္ျမင့္တက္ခဲ့ၿပီး သမၼတ ဦးသိန္းစိန္က သူ၏ သမၼတသက္တမ္းအတြင္း ယင္းစီမံကိန္းအား ရပ္ဆိုင္းထားမည္ဟု ထုတ္ျပန္ေၾကညာခဲ့ရသည္အထိ ထိေရာက္ ေအာင္ျမင္ခဲ့သည္။
ထို႔အျပင္ ျမစ္ဆံုစီမံကိန္းကဲ့သို႔ ေ၀ဖန္ကန္႔ကြက္မႈ အားမေကာင္းေသးဘဲ ၿမံဳေနေသာ ပဋိပကၡအသြင္ ျဖစ္ေနသည့္ တျခားစီမံကိန္းမ်ားလည္း ရွိေနဆဲျဖစ္ေၾကာင္း ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ား တိုးတက္ေရးပါတီ အေထြေထြ အတြင္းေရးမႉး ဦးဦးလွေစာက ေျပာသည္။
တိုင္းႏွင့္ျပည္နယ္မ်ားတြင္ လူထုက မေက်နပ္ေသာ္လည္း ဆႏၵျပေပါက္ကြဲမႈအထိ က်ယ္ျပန္႔ျခင္း မရွိေသးေသာ စီမံကိန္းမ်ား ရွိေနသည့္အတြက္ ေစာင့္ၾကည့္ရန္ လိုအပ္ေၾကာင္းႏွင့္ သယံဇာတမွရရွိေသာ အက်ဳိးအျမတ္ကို ခြဲေ၀ရာတြင္လည္း မွ်တမႈမရွိသည္ကို ေတြ႔ေနရေၾကာင္း ဦးဦးလွေစာက ေျပာသည္။
“လက္ပံေတာင္းေတာင္ ကိစၥမွာ စစ္ကိုင္းတိုင္းက ခံစားခြင့္မရွိဘူး။ ဒါက လက္ခံႏုိင္စရာမရွိဘူး။ စစ္ကိုင္းတိုင္းက ထြက္တဲ့ သယံဇာတကို ေဒသခံေတြရဲ႕ ခံစားခြင့္က ဘာေတြရွိမလဲ။ တုိင္းေဒသႀကီးေတြရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္နဲ႔ ျပည္နယ္ေတြရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ဆိုတာနဲ႔ တိုက္႐ိုက္ ပတ္သက္ေနတယ္။ ဒီအခ်က္ကို ဖြဲ႔စည္းပံုမွာ ေသေသခ်ာခ်ာ ျပ႒ာန္းဖို႔ လိုေနတယ္” ဟု ၎က ေျပာသည္။
၂၀၀၈ ဖြဲ႔စည္းပံု အေျခခံဥပေဒ အခန္း(၁)၊ ႏိုင္ငံေတာ္ အေျခခံမူမ်ားတြင္ ေျမအားလံုး၊ ေျမေပၚေျမေအာက္၊ ေရေပၚ ေရေအာက္ႏွင့္ ေလထုအတြင္းရွိ သယံဇာတ ပစၥည္းအားလံုး၏ ပင္ရင္းပိုင္ရွင္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ ျဖစ္သည္ဟု ျပ႒ာန္းထားသည္။
ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ “ေရႊ ”သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔ ပိုက္လိုင္းစီမံကိန္းအေပၚ ေဒသခံမ်ားက မေက်နပ္မႈမ်ား၊ ကန္႔ကြက္မႈမ်ား ရွိေနေသာ္လည္း ျပည္မတြင္ ျဖစ္ေနသည့္ လက္ပံေတာင္းေတာင္ကဲ့သို႔ လူထုတိုက္ပြဲအသြင္ ျဖစ္လာရန္ မလြယ္ေၾကာင္း ဦးဦးလွေစာ ဆက္ေျပာသည္။
ရခိုင္ကမ္းလြန္ ပင္လယ္ျပင္တြင္ တ႐ုတ္ကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ အစိုးရက ထုတ္ယူလ်က္ရွိသည့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔ စီမံကိန္းအျပင္ အိႏၵိယအစိုးရႏွင့္ သေဘာတူ အေကာင္အထည္ ေဖာ္လ်က္ရွိသည့္ ကုလားတန္ျမစ္ေၾကာင္း စီမံကိန္းလည္း ရွိေနသည္။ ယင္းစီမံကိန္းသည္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၂၁၄ သန္း အကုန္အက်ခံကာ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ အၿပီးသတ္မည့္ ႏိုင္ငံေတာ္ စီမံကိန္းႀကီးတခု ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ယင္းစီမံကိန္း လမ္းေၾကာင္းတေလွ်ာက္တြင္ ေနထိုင္သည့္ တိုင္းရင္းသား ေဒသခံမ်ားအတြက္ မည္သည့္ သတင္းအခ်က္အလက္ႏွင့္ အသိပညာေပးမႈမွ် မရရွိေသးေပ။
ေဒသခံမ်ား၏ အဓိက စိုးရိမ္ပူပန္မႈမွာ မိမိတို႔ပိုင္ ေျမယာမ်ား သိမ္းဆည္းခံရမည့္အေရး၊ ျမစ္ေၾကာင္းတေလွ်ာက္ မိ႐ိုးဖလာ ငါးဖမ္းလုပ္ငန္းမ်ား ဆက္လက္ လုပ္ကိုင္ခြင့္ မရရွိေတာ့မည့္အေရးတို႔ ျဖစ္သည္။
ခ်င္းျပည္နယ္တြင္ ျမစ္ဖ်ားခံမည့္ ကုလားတန္ျမစ္ေၾကာင္း စီမံကိန္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္သည့္ က်န္းမာေရး၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ ေဒသခံလူထု၏ လူမႈေရးဆိုင္ရာ ေကာင္းက်ိဳး၊ ဆိုးက်ိဳး သက္ေရာက္မႈမ်ားကို ပြင့္လင္းျမင္သာစြာ ရွင္းလင္းျပရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း ခ်င္းအမ်ိဳးသားပါတီမွ အေထြေထြအတြင္းေရးမႉး ဆလိုင္း က်ဲအိုဘိခ္ေထာင္က ေျပာသည္။
“အခုဆို ဒီစီမံကိန္းက တ၀က္နီးပါး ၿပီးသြားၿပီ။ ဒါေပမယ့္ ျပည္သူလူထုကို ခ်ျပတဲ့အေနအထား မေရာက္လာဘူး။ ႏိုင္ငံတကာ စံခ်ိန္စံညႊန္းေတြနဲ႔အညီ EIA/SIA ေကာက္ၿပီးမွ ဆက္လက္လုပ္တဲ့ အထိေတာင္ မေစာင့္ႏုိင္ေတာ့ဘူးလား။ က်ေနာ္တို႔ တိုင္းျပည္က အေရးေပၚ စားစရာမရွိတ့ဲလူေတြ ျဖစ္ေနၿပီလား” ဟု အဆိုပါ ပါတီအတြင္းေရးမႉးက ဆိုသည္။
သူက ဆက္လက္၍ “ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အဆင္းရဲဆံုးျပည္နယ္ ၂ ခုမွာ ဒီစီမံကိန္းက ရွိေနတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္အတြက္ ဒီ အဆင္းရဲဆံုး ျပည္နယ္ေတြက အနစ္နာခံရမယ္ဆိုတာ တရားမွ်တရဲ႕လား” ဟု ေမးခြန္းထုတ္သည္။
ထို႔အျပင္ ကုလသမဂၢ ဖြံ႕ၿဖိဳးေရး အစီအစဥ္ (UNDP) စစ္တမ္းအရ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အဆင္းရဲဆံုး ျပည္နယ္ျဖစ္သည့္ ခ်င္းျပည္နယ္တြင္ လတ္တေလာ ရင္ဆိုင္ေနရေသာ သဘာ၀ သယံဇာတဆိုင္ရာ ကိစၥရပ္တခုမွာ ခ်င္းျပည္နယ္ ေျမာက္ဖ်ားပိုင္းရွိ ေျမြေတာင္၊ ဖားေတာင္ နီကယ္သတၱဳစီမံကိန္းပင္ ျဖစ္သည္။
ယင္းစီမံကိန္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ခ်င္းေတာင္ေဒသ သဘာ၀သယံဇာတ ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔ကလည္း မတ္လ ၂၆ ရက္စြဲျဖင့္ ေၾကညာခ်က္တေစာင္ ထုတ္ျပန္ထားသည္။
ယင္းထုတ္ျပန္ခ်က္တြင္ “ေျမြေတာင္သည္ ခ်င္းျပည္နယ္ နယ္နိမိတ္အတြင္း တည္ရွိေနသျဖင့္ ခ်င္းလူထုတရပ္လံုးႏွင့္ ဆိုင္ေသာ ကိစၥျဖစ္ေၾကာင္း၊ ေျမြေတာင္ သတၱဳတူးေဖာ္ေရး စီမံကိန္းကိစၥမ်ားအတြက္ မူလတာ၀န္ရွိသူမ်ားမွာ ေဒသခံ ခ်င္းျပည္သူလူထုႏွင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ အစိုးရျဖစ္ေၾကာင္း၊ ယင္းစီမံကိန္းကို ေဒသခံျပည္သူမ်ားႏွင့္ အစိုးရမွ ပူးေပါင္း တူးေဖာ္ႏိုင္သည္အထိ ဆိုင္းငံ့ေစလိုေၾကာင္း” ေဖာ္ျပထားသည္။
ဆလိုင္း က်ဲအိုဘိခ္ေထာင္က လက္ပံေတာင္းေတာင္ ကိစၥကို က်ေနာ္တို႔ တိုင္းရင္းသားေတြ အမ်ားႀကီး ကိုယ္ခ်င္းစာတယ္။ ဒါဟာ ဗမာအေရးျဖစ္တယ္၊ တိုင္းရင္းသားအေရး မဟုတ္ဘူးလို႔ မယူဆဘူး။ ဒါေပမယ့္ တိုင္းရင္းသား ေဒသတိုင္းမွာလည္း ကိုယ့္ျပႆနာနဲ႔ကိုယ္ လံုးပမ္းေနရေတာ့ တေယာက္ကိုတေယာက္ ကူညီ မေျဖရွင္းေပးႏိုင္ဘူး ျဖစ္ေနတယ္” ဟု ေျပာသည္။
လက္ပံေတာင္းေတာင္ စီမံကိန္း ပဋိပကၡကို စုံစမ္းေျဖရွင္းရန္ စုံစမ္းေရး ေကာ္မရွင္ဖြဲ႔ျခင္း၊ အစီရင္ခံစာ ထုတ္ျပန္ျခင္းမ်ားသည္ တိုင္းျပည္အတြက္ ေကာင္းမြန္ေသာ စံျပလုပ္ရပ္ ျဖစ္သည့္အတြက္ ႀကိဳဆိုေၾကာင္း ရခိုင္တိုင္းရင္းသားမ်ား တိုးတက္ေရးပါတီ အေထြေထြအတြင္းေရးမႉး ဦးဦးလွေစာက ေျပာသည္။
၎က “ေကာ္မရွင္ အစီရင္ခံစာကို ေယဘုယ်အားျဖင့္ေတာ့ လက္ခံပါတယ္။ ႀကိဳဆိုပါတယ္။ အရင္တုန္းကဆုိရင္ ဒီလိုကိစၥမ်ိဳးေတြမွာ ပြင့္လင္းမႈမရွိ၊ ျမင္သာမႈလည္းမရွိ ျဖစ္ခ်င္သလို ျဖစ္ေနတာကေန အခုလို ေကာ္မရွင္ဖြဲ႕ စံုစမ္းတယ္ဆိုတာ ဒါပထမဆံုးပဲ” ဟု ဆိုသည္။
လက္ပံေတာင္းေတာင္ စီမံကိန္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ ဖြဲ႔စည္းျခင္း၊ အစီရင္ခံစာ ထြက္ရွိျခင္း စသည့္အဆင့္သို႔ မေရာက္မီ ေဒသခံလူထု အၾကမ္းဖက္ ႏွိမ္နင္းခံရျခင္း၊ ပုဒ္မ ၁၄၄ ထုတ္ျပန္ျခင္းမ်ားကို ေက်ာ္ျဖတ္ခဲ့သည္။
ကရင္ျပည္သူ႔ပါတီမွ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္ ကိုယ္စားလွယ္ ေဒၚနန္႔ေစးဟြာက “လက္ပံေတာင္းေတာင္လို စီမံကိန္းေတြ ျဖစ္လာမွာကို ျပည္နယ္နဲ႔တိုင္း အားလံုးက စိုးရိမ္တယ္။ နယ္ကၿမိဳ႕ေလးေတြရဲ႕ ၁၀ မိုင္အကြာမွာ ျပည္ပကုမၸဏီေတြ စီးပြားေရးလုပ္လို႔ ရၿပီဆိုတဲ့ ဥပေဒမူၾကမ္းလည္း ၿပီးသြားၿပီဆိုေတာ့ ဒီလို ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈမ်ိဳးေတြ လာမယ္ဆိုရင္ က်မတို႔ေတြ ဒီလို အခက္အခဲမ်ိဳးေတြ အမ်ားႀကီး ႀကံဳေတြ႔ရႏိုင္တယ္” ဟု ေျပာသည္။
လက္ရွိတြင္ ကရင္ျပည္နယ္၌ ဘိလပ္ေျမ စက္႐ံုကဲ့သို႔ေသာ စီးပြားေရး စီမံကိန္းမ်ား စတင္ လုပ္ကိုင္လာေနၿပီျဖစ္ရာ ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းမ်ားတြင္ သယံဇာတခြဲေ၀မႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေဒသဆိုင္ရာ အစိုးရမ်ားက ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ထားရန္ တာ၀န္ရွိေၾကာင္းလည္း ေဒၚနန္႔ေစးဟြာက ဆိုသည္။
စီးပြားေရး ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈမ်ားကို ျပဳလုပ္ၿပီးစီးမွ ကန္႔ကြက္လွ်င္ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ နစ္နာေစႏိုင္ၿပီး စီမံကိန္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္သည့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိခိုက္ပ်က္စီးမႈမ်ားႏွင့္ ေဒသခံမ်ားအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ မည္သို႔ရွိမည္ ဆိုသည္ကို ႀကိဳတင္ အသိေပးမႈမ်ား၊ ခ်ျပမႈမ်ားကို ျပဳလုပ္ေစလိုေၾကာင္း သူက ဆက္ေျပာသည္။
“ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏံွၿပီးမွ ကန္႔ကြက္ခံရရင္ စီးပြားေရး လုပ္တဲ့လူေတြလည္း နစ္နာပါတယ္။ ဒီေတာ့ မလုပ္ခင္မွာ ေဒသခံေတြအတြက္ အမ်ားႀကီး စဥ္းစားေပးဖို႔ လိုအပ္တယ္။ လုပ္ငန္းလုပ္မယ့္ ကုမၸဏီေတြကေရာ ဘယ္ေလာက္ တာ၀န္ယူမႈရွိမလဲ။ ဒီေတာ့ မျဖစ္ခင္တားတာက ပိုေကာင္းပါလိမ့္မယ္” ဟု ေဒၚနန္႔ေစးဟြာက ဆိုသည္။
ကရင္ျပည္နယ္သည္ ႏွစ္ေပါင္း ၆၀ ေက်ာ္ ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ျပည္တြင္းစစ္ေၾကာင့္ စီးပြားေရး စီမံကိန္းႏွင့္ ႏိုင္ငံျခား ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမႈ မ်ားမ်ားစားစား မရွိခဲ့သည့္ တိုင္းရင္းသားေဒသတခု ျဖစ္သည္။
မၾကာေသးမီက အစိုးရႏွင့္ ကရင္အမ်ိဳးသား အစည္းအ႐ံုး (KNU) တို႔ၾကား ပဏာမ အပစ္ရပ္စဲေရး သေဘာတူလက္မွတ္ ေရးထိုးၿပီးေနာက္ပိုင္း ေပၚထြန္းလာႏိုင္သည့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းမ်ားလည္း ရွိေနသည္ကို ေတြ႔ရသည္။
ယင္းအနာဂတ္ စီးပြားေရးစီမံကိန္းမ်ားကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္မည္ဆိုပါက ကရင္လူထုႏွင့္ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ မထိခိုက္ေရး မူ၀ါဒကို လက္ကိုင္ထားကာ လုပ္ေဆာင္သြားမည္ျဖစ္ေၾကာင္း KNU ဗဟိုအလုပ္အမႈေဆာင္ ဖဒိုမန္းၿငိမ္းေမာင္က ေျပာသည္။
ေဒၚနန္႔ေစးဟြာက အာဏာပိုင္မ်ားအေနျဖင့္ တိုင္းရင္းသား ျပည္နယ္မ်ားရွိ ေဒသခံမ်ား၏ သေဘာထားကို ေတာင္းခံရန္ လိုအပ္သကဲ့သို႔ ေဒသခံမ်ားဘက္ကလည္း မိမိတို႔ လိုလားခ်က္မ်ားကို ထုတ္ေဖာ္ ေျပာဆိုရဲသည့္ သတၱိရွိရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း ေျပာသည္။
“ကရင္ျပည္နယ္မွာဆိုရင္ လူထုေတြက အေပၚက အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြကို မေျပာနဲ႔၊ ေက်းရြာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးေတြကိုေတာင္ ျပန္မေျပာရဲဘူး။ ေဒသခံေတြက ေနာက္ကြယ္မွာသာ ပူညံပူညံေျပာမယ္၊ အစည္းအေ၀း ေခၚလိုက္မယ္ဆိုရင္ ဟုတ္ကဲ့ … ဟုတ္ကဲ့ ဆိုၿပီး ၿပီးသြားမယ္။ ျပည္သူက တင္ေျမွာက္လိုက္တဲ့ အစိုးရဆိုတာ ျပည္သူက သိဖို႔လိုတယ္။ အခုက ကိုယ္တင္ေျမွာက္လိုက္တဲ့ ေက်းရြာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးကိုေတာင္ ေၾကာက္ေနၾကရတယ္” ဟု သူက ဆက္ေျပာသည္။
ရွမ္းတုိင္းရင္းသားမ်ား ဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္ (SNLD) အတြင္းေရးမႉး စိုင္းညြန္႔လြင္က “တိုင္းရင္းသားေဒသေတြ ကေတာ့ သပိတ္ေမွာက္တာ၊ ဆႏၵျပတာမ်ိဳး ဇြဲနဲ႔ေပၿပီး လုပ္ခဲ့တာမရွိခဲ့ဘူး။ ဒါေပမယ့္ လက္ပံေတာင္းေတာင္ ကိစၥ ေပၚလာေတာ့ အဲဒီလိုရွိလာမယ္၊ မရွိလာဘူးဆိုတာ ေျပာလို႔မရေတာ့ဘူး” ဟု ေျပာသည္။
တိုင္းရင္းသားေဒသ ျပည္နယ္ႏွင့္ တုိင္းမ်ားရွိ စီးပြားေရးဇုန္မ်ား၊ ႏုိင္ငံေတာ္စီမံကိန္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ တားျမစ္လိုျခင္းမ်ိဳး မဟုတ္ဘဲ၊ ေဒသခံမ်ား၏ အက်ိဳးစီးပြားႏွင့္ ပါ၀င္ဆံုးျဖတ္ပိုင္ခြင့္မ်ားအတြက္ ျပည္ေထာင္စုအစိုးရႏွင့္ ျပည္နယ္ အစိုးရ၊ တိုင္းအစိုးရမ်ားက ထည့္သြင္း စဥ္းစားေစလိုျခင္းသာ ျဖစ္ေၾကာင္း တိုင္းရင္းသားမ်ားက တညီတညြတ္တည္း ေျပာၾကသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံရွိ မည္သည့္ ျပည္နယ္၊ မည္သည့္ တိုင္းတြင္မဆို စီးပြားေရးစီမံကိန္းမ်ား ျပဳလုပ္မည္ဆိုပါက ေဒသခံမ်ားက ေတာင္းဆိုသည္ျဖစ္ေစ၊ မေတာင္းဆိုသည္ျဖစ္ေစ လူထုစစ္တမ္းေကာက္ယူျခင္း၊ ရရွိလာႏိုင္သည့္ ေကာင္းက်ိဳး ဆိုးက်ိဳးမ်ားကို လူထုသို႔ ခ်ျပျခင္းႏွင့္ ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းအလိုက္ အက်ိဳးခံစားခြင့္မ်ားကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားရန္ သင္ခန္းစာ ယူသင့္ေၾကာင္း အထက္ပါ တိုင္းရင္းသား ေခါင္းေဆာင္မ်ားက အႀကံျပဳေျပာၾကားၾကသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ျပည္သူလူထု ကန္႔ကြက္သည့္ၾကားမွ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေနဆဲျဖစ္သည့္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္း မ်ားစြာရွိေနေသးသည္။
ကရင္ႏွင့္ ဗမာလူမ်ိဳးမ်ား အမ်ားဆံုး ေနထိုင္သည့္ ပဲခူးတိုင္းေဒသႀကီး ေရႊက်င္ျမစ္ေပၚတြင္ တည္ေဆာက္ေနေသာ ေက်ာက္နဂါး ေရကာတာစီမံကိန္း၊ ရွမ္းျပည္နယ္ ေျမာက္ဖ်ားပိုင္းရွိ သံလြင္ျမစ္ေရကာတာ၊ ရခိုင္ျပည္နယ္ရွိ ေနပူေတာင္ ေက်ာက္ထုတ္လုပ္ေရးစီမံကိန္း စသည္တို႔အပါအ၀င္ လူထုအေပၚ သက္ေရာက္မႈရွိသည့္ လုပ္ငန္းမ်ားစြာ ရွိေနသည္။
တိုင္းျပည္ဖြံ႔ၿဖိဳးေရးအတြက္ သဘာ၀ သယံဇာတမ်ားကို ထုတ္ယူသံုးစြဲရမည္ဆိုသည့္ အခ်က္ကို လက္ခံေသာ္လည္း၊ မည္သို႔ ထုတ္ယူသံုးစြဲမည္၊ မည္သည့္အခ်ိန္တြင္ ထုတ္ယူသံုးစြဲမည္၊ မည္သူႏွင့္ အက်ိဳးတူပူးေပါင္းမည္ ဆိုသည့္ အခ်က္မ်ားကိုမူ အမွန္တကယ္ တတ္ကၽြမ္းနားလည္ၿပီး ၊ ဘက္မလုိက္ေသာ ပညာရွင္မ်ား၏ အႀကံဉာဏ္ကိုယူကာ လုပ္ေဆာင္သင့္သည္ဟုလည္း တိုင္းရင္းသားေခါင္းေဆာင္မ်ားက ဆိုသည္။
တိုင္းရင္းသားမ်ား၏ စိုးရိမ္မႈႏွင့္ အႀကံျပဳခ်က္မ်ားကို အာဏာပိုင္မ်ားႏွင့္ စီးပြားေရး ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမည့္ သူမ်ားက မည္ကဲ့သို႔ အေရးတယူ လက္ခံက်င့္သံုးမည္ ဆိုသည္ကိုမူ ေစာင့္ၾကည့္ရဦးမည္ျဖစ္ေၾကာင္း ေလ့လာသူမ်ားက ေျပာဆိုၾကသည္။
